در غرب ایران پنج استان وجود دارد؛ سه استان کرمانشاه، ایلام و کردستان، استان‌های مرزی و دو استان دیگر، همدان و لرستان هستند. در گذشته قسمت غربی ایران، بخشی از عراق عجم بوده است که در سال ۱۳۱۶، این ناحیه بخشی از ایران شد. در آن هنگام، ایران تنها شش استان داشت. استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و زنجان نیز بعضا در کنار این پنج استان قرار می‌گیرند. هر چند به صورت دقیق‌تر، باید آذربایجان شرقی و غربی را استان‌های شمال غربی نامید. در ادامه این مقاله، به شهرهای غربی ایران سفر خواهیم کرد، و با مهم‌ترین شهرهای هر استان در غرب کشور آشنا خواهیم شد.
شهرهای غرب ایران
در سفر به غرب ایران، استان‌های نام برده شده را می‌توان یک به یک طی کرد. در ادامه، با شهرهای استان‌های مختلف و جاذبه‌های گردشگری هر یک آشنا می‌شویم.
آشنایی با شهرهای استان همدان
در استان همدان، شهرهای مهم عبارتند از شهر همدان (مرکز استان)، تویسرکان، ملایر، کبودرآهنگ، بهار، نهاوند و رزن. در سفر به این شهرها می‌توان انواع سفال و سرامیک را در کنار آثار شیشه‌گران خریداری کرد.
نماد شهر همدان، آرامگاه پزشک، فیلسوف، دانشمند و شاعر ایرانی ابوعلی سینا است. مقبره بابا طاهر، شاعر و عارف قرن چهارم و پنجم نیز در نزدیکی مقبره ابوعلی سینا است. این آرامگاه، گنبدی فیروز‌ه‌ای رنگ دارد که بالای یک بنای هشت ضلعی قرار گفته است.
آشنایی با شهرهای استان زنجان
مهم‌ترین شهرهای استان زنجان، عبارتند از زنجان (مرکز استان)، سلطانیه، ماهنشان، سهرورد و خدابنده. چاقوهای زنجان معروف‌ترین سوغات آن است. در کنار چاروق (پاپوش سنتی زنجان)، چاقو و مسگری، هنرهای دستی دیگری مانند سرمه دوزی، سوزن دوزی و قلم زنی نیز در زنجان رواج دارد.
بنای مشهور زنجان گنبد سلطانیه است. این گنبد در شهر سلطانیه، واقع در ۳۶ کیلومتری زنجان، قرار دارد. در ساختمان این گنبد هشت مناره، هشت در و هشت گوشه وجود دارد، که از آن به عنوان نمادی از هشت طبقه بهشت یاد می‌کنند.
موزه شهر زنجان، با نام موزه مردان نمکی در عمارت ذوالفقاری، در کنار قلعه بهستان و رختشورخانه زنجان، از مکان‌هایی هستند که می‌توان از آنان بازدید کرد.
شهرهای استان لرستان
استان لرستان یازده شهر دارد. این شهرها عبارتند از خرم آباد (مرکز استان)، بروجرد، الیگودرز، دورود، ازنا، پل دختر، کوهدشت، چگنی، دلفان، رومشکان، سلسله و کوهدشت. از این میان، خرم آباد (مرکز استان)، بروجرد، الیگودرز، دورود، ازنا، کوهدشت و پل دختر، از اهمیت بیشتری برخوردارند. خرم آباد در میان کوه‌ها و در دره‌ای واقع شده است، که آب و هوای آن به واسطه درختان انبوه، بسیار لطیف است. این شهر زمستان‌های معتدل و تابستان‌هایی گرم دارد و از لحاظ آب و هوا، با شهری مانند بروجرد کاملا متفاوت است.
در بروجرد زمستان‌ها سرد و تابستان‌ها معتدل هستند. قدمت تاریخی این شهر را می‌توان با توجه به آثار دیدنی و باستانی آن مانند سنگ نوشته، قلعه فلک الافلاک، آسیاب گبری، گرداب سنگی و دریاچه کیو دریافت.
بروجرد، واقع در شمال استان لرستان، به دلیل صنایع دستی خود مانند قالی، قالیچه و ورشوسازی، الیگودرز به دلیل نزدیکی به دشت لاله‌های واژگون، دورود به دلیل واقع شدن میان دو رودخانه تیره و ماربره، ازنا با دیدنی‌های طبیعی بسیار، کوهدشت به دلیل کشف نقاشی‌های غارهای قدیمی در آن و پل دختر با عجایب طبیعی، از بخش‌های معروف این استان هستند.
آشنایی با شهرهای کرمانشاه
شهرهای مهم کرمانشاه عبارتند از کرمانشاه (مرکز استان)، پاوه، اسلام آباد غرب، سر پل ذهاب، دالاهو و کنگاور. آنچه در همه جای این استان یافت می‌شود، گلیم هرسین نام دارد که یک گلیم دورو با طرح‌های انتزاعی است؛ این اثر هنری، از طبیعت برگرفته شده و نقش آن در سازمان مالکیت فکری WIPO به ثبت رسیده است.
تکیه معاون الملک در شهر کرمانشاه، با کاشی کاری‌ها و نقش‌های روایی مکانی مذهبی است، که در برنامه بازدید همه تورهای گردشگری گنجانیده شده است. در هر ساختمان، کاشی کاری‌های مینیاتوری، روایتی را به تصویر می‌کشند.
بوتیک هتل آریو یک ساختمان قدیمی عصر قاجار با هشت‌دری، دالان، حوض، باغچه و تزئینات آن دوره است. این مکان ۱۸ اتاق دارد، که هر یک با رنگی خاص تزئین شده و نام هر اتاق سنگی است که رنگ غالب در اتاق را داراست!
آشنایی با شهرهای ایلام
مهم‌ترین شهرهای ایلام عبارتند از شهر ایلام (مرکز استان)، آبدانان، دهلران، ایوان، مهران، ملکشاهی و سیروان. در شهرهای این استان، می‌توان صنایع دستی متنوع نظیر فرش بافی، گلیم نقش برجسته ایلام، زیلو، قالی، نمد، گلیم، جاجیم را یافت.
شهرهای شمالی این استان، آب و هوایی سرد دارند؛ در حالی که شهرهای جنوبی آن گرم هستند. در واقع، تنوع آب و هوا در گیلان زیاد است که آن را به یک مقصد گردشگری عالی تبدیل می‌کند.
آشنایی با شهرهای استان کردستان
شهرهای سنندج (مرکز استان)، بانه، بیجار، سروآباد، دیواندره، سقز، قروه، کامیاران و مریوان از شهرهای مهم استان کردستان هستند. این شهرها آب و هوای متفاوتی دارند و از شهرهای کوهستانی کشور محسوب می‌شوند.
در سنندج، عمارت آصف دیوان (خانه کرد) یک موزه مردم‌شناسی است. این موزه در واقع، عمارتی مربوط به دوران صفویه بوده که در زمان قاجار مرمت شده است. بازار آصف نیز با معماری سنتی خود، از دیگر جاذبه‌های دیدنی این شهر است.
آشنایی با شهرهای استان آذربایجان غربی
ارومیه (مرکز استان)، سلماس، تکاب، بوکان، خوی، میاندواب، ماکو و مهاباد از شهرهای این استان هستند. این شهرها در مناطق کوهستانی کشور قرار گرفته‌اند و آب و هوای سردی دارند. در همه این شهرها، صنایع دستی استان مانند قالی‌بافی، گلیم بافی، نساجی، رودری دوزی و چاپ سنتی وجود دارد. از مکان‌های دیدنی آن، می‌توان به کاخ موزه باغچه جوق ماکو، آتشکده آذرگشنسب، برج مقبره سه گنبد و موزه ارومیه اشاره کرد.
آشنایی با شهرهای استان آذربایجان شرقی
شهرهای مهم این استان عبارتند از تبریز (مرکز استان)، اهر، اسکو، شبستر، سراب، میانه، مرند، بناب، عجب شیر، مراغه و جلفا. این شهرها در مناطق کوهستانی واقع شده‌اند و در فصول گرم محل مناسبی برای گردشگری هستند. تبریز، پایتخت دوران پیشین ایران، یادگارهای بسیاری از دوران قاجار مانند میدان ساعت، پل قاری، عمارت ساعت، خانه حریری، خانه گنجه‌ای زاده و سرای فرش و گلیم دارد.
نقشه شهرهای غرب ایران
در سفر به استان‌های غربی کشور، ابتدا از ارومیه و سپس از تبریز در بالاترین قسمت، عبور خواهیم کرد. سپس در جنوب آذربایجان شرقی از زنجان عبور کرده و با حرکت بیشتر به سوی غرب، به کردستان می‌رسیم. کرمانشاه در جنوب لرستان، مقصد بعدی است که در شرق آن همدان واقع شده است. سپس در جنوب همدان به شهر خرم آباد در استان لرستان می‌رسیم که در شرق ایلام واقع می‌گردد. با رسیدن به ایلام، سفر به استان‌های غربی خاتمه می‌یابد.
جمع بندی
تمامی استان‌های غربی ایران، از آذربایجان‌های غربی و شرقی گرفته تا ایلام، تنوع آب و هوایی بالایی دارند که در سفر به آن‌ها، به طور محسوسی به چشم می‌آید. همچنین، تنوع فرهنگ، آداب و رسوم، آثار تاریخی و هنرهای دستی آن‌ها، باعث شده در فصول گرم سال، بسیاری از گردشگران به سوی این استان‌ها رهسپار گردند.