از زمان پیدایش انسان‌ها تاکنون، پدیده حمل و نقل وجود داشته است؛ ولی از زمان پیدایش یکجا نشینی اکثر مردم و ایجاد شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ، پدیده امروزی حمل و نقل بار و مسافر بین شهرها و روستاها، بوجود آمده است. حمل و نقل تا سال‌های زیادی به صورت سنتی انجام می‌گرفت، تا آن‌که انقلاب صنعتی رخ داد و بعد از آن، به مرور زمان ماشین‌های کوچک و بزرگ، جایگزین حمل و نقل با اسب و سایر چهارپایان شدند.
امروزه اتوبوس‌ها سهم چشمگیری را در حمل و نقل دارند. در واقع، می‌توان گفت که اتوبوس جزو مقرون به صرفه‌ترین روش‌های حمل و نقل برون شهری، و در برخی از کشورها، به عنوان مقرون به صرفه‌ترین روش حمل و نقل درون شهری هم شناخته شد. امروزه برای تهیه بلیط اتوبوس‌های برون شهری، سایت‌های خاصی ایجاد شده‌اند که افراد می‌توانند به آن‌ها مراجعه کنند، و بر اساس تاریخ و مقصدشان، بلیط مورد نظر را به صورت یک طرفه یا دو طرفه خرید کنند. ولی مدتی است که بلیط اتوبوس‌های بین شهری در ایران، کمیاب یا در برخی از ایام سال نایاب شده است.
در این مقاله، قصد داریم برای شما همراهان همیشگی، به این موضوع که چرا بلیط اتوبوس برون شهری نیست و راهکارهای جایگزینی برای مسافرت با اتوبوس چیست اشاره کنیم، تا برای مسافرت برون شهری بهتر برنامه‌ریزی کنید.
تا کی بلیط اتوبوس نیست
شاید شما هم برای خرید بلیط اتوبوس، از یک مبدا به یک مقصد، از سایت‌های متفاوتی اقدام کرده باشید. حتی شاید بارها و بارها و در ایام متفاوت سال، با این گزینه که ظرفیت در تاریخ مورد نظر شما تکمیل شده است، روبرو شده باشید. البته ممکن است به صورت حضوری نیز به دفاتر شرکت‌های فروش بلیط اتوبوس در مبدا مراجعه کرده و با جمله بلیط اتوبوس نیست، روبرو شده باشید.
برخی از افراد، با دیدن یا شنیدن این قبیل جملات، قید تهیه بلیط اتوبوس را می‌زنند و به روش‌های جایگزین آن فکر می‌کنند. ولی برای برخی از افراد جای سوال است، که چرا با وجود فاصله زمانی که تا تاریخ مورد نظر دارند، ظرفیت اتوبوس در سایت تکمیل شده است؟ مشاهدات این افراد نشان می‌دهد، که در تاریخ مورد نظر آن‌ها، اتوبوس‌های خالی زیادی برای مقصد مورد نظر وجود دارد، که با قیمت بیشتری نسبت به سایت‌های فروش بلیط، به مسافرین قیمت می‌دهند.
برای این افراد همیشه سوال است که تا کی بلیط اتوبوس در سایت‌ها یا دفاتر فروش بلیط در تعاونی‌های اتوبوسرانی نیست و علت این کمبود بلیط در کل ایران چیست؟
وقتی بلیط اتوبوس نیست چه کنیم؟
اگر این سوال را از افرادی که تمایل به استفاده از اتوبوس، برای حمل و نقل برون شهری دارند، بپرسید که چرا بلیط اتوبوس پیدا نمی‌شود، اغلب آن‌ها معتقدند که مسئولین شرکت‌های حمل و نقل برون شهری، می‌خواهند با عرضه کمتر بلیط اتوبوس، نرخ بلیط برون شهری را افزایش دهند! اما موضوع جدی‌تر از این مساله، در این صنعت وجود دارد!
در واقع، می‌توان این چنین گفت که شرکت‌های ایرانی تولیدکننده اتوبوس یا مینی‌بوس، با سرعت خیلی آهسته‌تری نسبت به فرسودگی ناوگان در حال کار، اقدام به تولید اتوبوس می‌کنند. از طرفی، دولت نیز جلوی واردات اتوبوس، چه به صورت کاملا نو و چه به صورت دست دوم در حد نو را گرفته است. این مساله، یعنی اینکه ما هر روز با ناوگان فرسوده‌تری نسبت به گذشته روبرو هستیم.
فرسوگی ناوگان حمل و نقل برون شهری، باعث افزایش هزینه‌های جانبی نگهداری اتوبوس برای تعاونی‌ها می‌شود. پس با افزایش هزینه‌های جانبی نگهداری و قیمت قطعات یدکی مورد نیاز اتوبوس‌ها، که به طور ماهانه یا سالانه به تعاونی‌ها وارد می‌شود، هزینه‌های مصوب دولتی برای شرکت‌های مسافربری صرفه اقتصادی ندارند. در نتیجه، آن‌ها انگیزه‌ای برای تهیه تعداد مورد نیاز اتوبوس برای حمل و نقل برون شهری با نرخ مصوب دولتی را ندارند؛ این مساله، به معنی سریع پر شدن ظرفیت تعاونی‌ها است.
روش‌های جایگزین اتوبوس
شاید برایتان سوال باشد که این همه اتوبوس خالی، که بیرون از ترمینال‌ها دنبال مسافرند، برای چه افرادی هستند و چرا نرخ بیشتری را نسبت به نرخ مصوب از مسافر طلب می‌کنند؟! اکثر این اتوبوس‌ها، اتوبوس‌های خود مالک هستند، و از آنجایی که آن‌ها از حمایت‌های تعاونی‌های اتوبوسرانی برخوردار نیستند، این مالکان مجبورند مخارج خودرو را به نرخ آزاد بپردازند. همین مساله، باعث به صرفه نبودن نرخ مصوب برای آن‌ها خواهد شد.
شاید بپرسید که جایگزین اتوبوس چه وسیله‌ای است؟ این سئوال شما بستگی به مسیر مبدا و مقصد شما دارد. همچنین، مقدار تردد شما بین مبدا و مقصد هم می‌تواند در انتخاب وسیله جایگزین موثر باشد. اگر مبدا و مقصد شما به ایستگاه قطار مجهز است، شما از قطار می‌توانید به عنوان جایگزین استفاده کنید. مینی‌بوس هم یکی از این وسایل جایگزین می‌تواند باشد.
اگر با چند دوست و به تعداد دفعات زیادی بین مبدا و مقصد تردد دارید، می‌توانید از انواع تاکسی‌های اینترنتی استفاده کنید یا با راننده‌ای به توافق برسید و هزینه آن را به صورت دسته جمعی بپردازید. همچنین، می‌توانید مسیر مبدا به مقصد را به چند مسیر کوچک‌تر تقسیم کرده و هر قسمت را با وسیله‌ای که ارزان‌ترین روش آن مسیر کوتاه است، طی کنید.
نتیجه‌گیری
علت اینکه بلیط اتوبوس نیست، به فرسودگی ناوگان حمل و نقل و یا افزایش تقاضا در مناسبت‌های مختلف، مربوط است. همچنین، در ایام ویژه سال مانند عید نوروز، که تردد بین شهری زیاد می‌گردد، پیدا کردن بلیط اتوبوس، دشوارتر خواهد بود. بنابراین بهتر است برای رفع این مشکل، از چند وقت قبل، برای خرید بلیط اتوبوس، اقدام نمایید.